خیز منفی تیرها
اصولا سقفهای تیرچه بلوک و تیرهای بتنی بعد از بارگذاری و در طول زمان تحت تاثیر بارهای وارده تغییر شکلی موسوم به خیز خواهند داد حال اگر ما این تغییر شکل را با استفاده از خیز منفی پیش بینی و جلوگیری نکنیم در حین یا حتی فبل از زمان بهره برداری با مشکلاتی مواجهه خواهیم بود.
که متاسفانه به شخصه در بسیاری از پروژه ها مشاهده کردم که مهندسین و پیمانکار هیچ حساسیتی بابت خیز منفی تیرها ندارند و پس از بارگذاری با مشکلات زیادی مواجه می شوند. در ضمن شکم دادن تیر بتنی نشان از ضعف و عدم کفایت مجری ساختمان می باشد. و معمولا در ساختمانهایی که سازنده از نوع غیرمتخصص می باشد به وضوح این ضعف ها را می توان مشاهده کرد.
معمولا خسارتهای حاصل از ایجاد خیز غیر سازه ای هستند ولی وجود خیز در تیر در طول زمان ممکن است مشکلاتی از قبیل اخلال در عملکرد دربها و پنجره ها به وجود بیاورد و باعث خارج شدن پنجره ها از رگلاژ شده و دربها و پنجره هایی که زیر تیر دارای خیز قرار میگیرند ممکن است باز و بسته نشوند.
همچنین در صورت خیز برداشتن تیر دیوار زیر آن ترک میخورد و همه این موارد علاوه بر اینکه خسارت به ساختمان وارد میکند موجب ایجاد حس نا امنی در ساکنین خواهد شد که مسلما هدف ما به عنوان مجری عدم ایجاد این موراد در ساختمان است، پس حواسمان به خیز تیر و سقفها باشد!
سوال : ایا در ایین نامه به لزوم ایجاد خیز منفی در اجرای تیرهای بتنی اشاره شده است؟
در مبحث ۹ ویرایش جدید فصل 19
سوال: توصیه ایین نامه برای خیز منفی تیرها چقدر است؟
به این مطلب هم در نشریه ۵۴۳ در صفحه ۵۳ اشاره شده است و هم در نشریه ۹۴ صفحه ۳۳:در نشریه ۵۴۳ آمده است:
نشریه ۵۴۳ صفحه ۵۳: در موقع اجرا باید خیز مناسبی به طرف بالا به تیرچه ها داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده، این خیز منفی حذف شود. مقدار خیز در کارگاه براساس تجربه بدست می آید و معمولا به ازای هر متر طول دهانه، ۲ میلی متر خیز منفی در نظر گرفته میشود. تیرچه ها را نیز میتوانیم به همین صورت خیز منفی بدهیم
همچنین در صفحه ۳۳ نشریه ۹۴ به این موضوع اشاره شده است:
نشریه ۹۴ صفحه ۳۳: موقع شمع بندی خیز مناسبی برابر 1/200 دهانه به سمت بالا در نظر گرفته می شود تا پس از بارگذاری خیز منفی اولیه حذف شده و سقف مسطح گردد
بنابراین مطابق نشریه ۵۴۳ به ازای هر متر از دهانه ۲ میلی متر و مطابق نشریه ۹۴ به ازای هر متر از دهانه ۵ میلیمتر خیز منفی باید به تیر اعمال نمود.
سوال: ایا واقعا مهم است چقدر خیز منفی به تیرها بدهیم؟
بله مهم است چون اگر خیزی که به تیر میدهیم خیلی کمتر از مقدار مورد نیاز باشد پس از بارگذاری سقفها تیر خیز مثبت برمیدارد که همانطور گفته شد اولا از لحاظ ظاهری حس عدم امنیت و ضعف اجرا را در ساختمان نشان میدهد و ثانیا ممکن است موجب خرابیهای غیر سازه ای شود. از طرفی اگر خیز منفی هم زیاد باشد باز هم ضعف اجرایی محسوب میشود.
سوال: بالاخره چه مقدار خیز منفی در تیرها ایجاد کنیم؟
آنچه که بنده در اجرا به صورت تجربی مشاهده کردم این است که خیز منفی بستگی به مقدار باری دارد که روی تیر مینشیند و بدیهی است که تیرهایی که بار بیشتری روی انها وجود دارد باید نسبت به تیرهایی که بار کمتری روی ان است خیز منفی بیشتری داشته باشند.بنابراین ابتدا به بارگذاری تیرچه ها روی تیرها توجه کنید. به صورت تجربی عددی که بنده به ان رسیدم به این صورت است:
برای تیرهایی که از دو طرف بار تیرچه روی انها میاید به ازای هر متر طول ۷ میلیمتر
برای تیرهایی که از دو طرف بار تیرچه روی انها میاید به ازای هر متر طول ۷ میلیمتربرای تیرهایی که از یک طرف بار تیرچه روی انها قرار میگیرد به ازای هر متر طول ۴ میلیمتر
برای تیرهایی که بار روی تیرچه روی انها قرار نمیگیرد و تنها بار دیوار روی انهاست به ازای هر متر طول ۲ میلیمتر
به عنوان مثال در پلان شکل زیر مقدار خیز منفی که به تیرهای مشخص شده میتوان داد نشان داده شده است:در پروژه های شخصی خودم با این اعداد تقریبا بعد از ۶ ماه از بارگذاری خیز منفی تیرها از بین رفته و تیرها تراز می شدند.
